ỨNG DỤNG PHỐI HỢP HẠT CAU và HẠT BÍ NGÔ ĐỂ XỔ SÁN XƠ MÍT

ỨNG DỤNG PHỐI HỢP HẠT CAU và HẠT BÍ NGÔ ĐỂ XỔ SÁN XƠ MÍT

“Y học cổ truyền là di sản văn hoá của dân tộc”. Điều này đã được khẳng định bởi sự tồn tại theo suốt chiều dài lịch sử của nó.Và dù rằng đã có sự quan tâm, song từng lúc từng nơi, thuốc cổ truyền vẫn còn bị xem nhẹ, một số người còn tỏ thái độ hoài nghi… Bên cạnh đó với sự tiến bộ không ngừng của y dược học phương Tây, những tiện lợi và kiến hiệu của nó, một số vị thuốc Đông Y thật sự đã bị đẩy lùi, và không đáng kéo theo sự mai một của một số vị thuốc có giá trị điều trị thật sự. Chúng tôi muốn đề cập đến hai vị thuốc dân gian thông thường trong vô vàn của kho tàng thuốc cổ truyền cần được chú ý: Đó là hạt cau và hạt bí ngô dùng để xổ sán dải (sán xơ mít).

Trong những năm qua, khoa Đông y chúng tôi đã hướng dẫn cách phối hợp hạt cau và hạt bí ngô để xổ một số trường hợp bị nhiễm sán dải . Lý do người bệnh tìm đến thuốc cổ truyền vì một số tân dược dùng để xổ sán dải rất hiếm thấy trên thị trường. Dù số lượng bệnh nhân quá ít, song vấn đề điều trị đặt ra đối với thầy thuốc Đông y thì không thể không quan tâm.

1. Biểu hiện lâm sàng:

Người bị nhiễm sán dải sẽ có biểu hiện như một bệnh ở đường ruột: buồn nôn, đau thượng vị, tiêu chảy từng đợt, ăn có thể mất ngon, hoặc ngược lại có khi đói cồn cào, ăn nhiều, sụt cân…

Chẩn đoán chủ yếu dựa vào xét nghiệm phân tìm thấy đốt sán hoặc trứng sán.

Thông thường bệnh nhân đến khám đã có thể dễ dàng tự chẩn đoán cho mình vì thường hay phát hiện những đốt sán dính ở quần lót. Sán này thường là sán dải bò vì đốt sán của chúng tích cực chui ra khỏi hậu môn. Còn sán dãi heo thì thụ động theo phân ra ngoài. Cho nên người bị sán dải heo ký sinh thường ít khi tự phát hiện bệnh của mình.

2. Cách phối hợp hạt cau và hạt bí để xổ sán dải:

Theo sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của Gs – Ts Đỗ Tất Lợi, hướng dẫn cách phối hợp hạt bí ngô với nước sắc hạt cau để xổ sán dải như sau:

“Do nghiên cứu thấy nước sắc hạt cau có tác dụng làm tê liệt sán dải, nhưng chỉ mạnh ở đầu con sán và những đốt chưa trưởng thành. Trái lại hạt bí ngô có tác dụng chủ yếu làm liệt khúc giữa và khúc đuôi con sán, cho nên người ta thường phối hợp như sau:

Sáng sớm bụng đói ăn 60 – 120g hạt bí ngô (cả vỏ). Nếu bỏ vỏ chỉ ăn 40 – 100g. Hai giờ sau uống nước sắc hạt cau.

Dùng hạt cau với liều: trẻ em 10 tuổi trở xuống dùng 30g, phụ nữ và đàn ông nhỏ bé dùng 50 – 60g, người to lớn dùng 80g. Cho hạt cau với liều trên đun với 500ml nước, sắc còn 150 – 200ml.

Sau khi sắc xong nhỏ dung dịch gelatin 2,5% vào nước sắc hạt cau cho đến khi hết kết tủa (để loại bỏ chất tamin có trong hạt cau), để lắng và gạn lọc, bỏ cặn kết tủa đi.

Nửa giờ sau khi uống nước sắc hạt cau sẽ uống một liều thuốc tẩy xổ (sulfat magie 30g).

Nằm nghỉ, đợi thật buồn đi ngoài thì cho mông vào chậu nước ấm mà đi cầu”.

3. Thực tế ứng dụng tại khoa Đông y BV ĐKKV Quảng Nam (Điện Bàn):

Trong thực tế khoa Đông Y chúng tôi có hướng dẫn cho một số người bệnh theo cách phối hợp trên.

Người bệnh đến khám đều đã dễ dàng tự chẩn đoán bệnh của mình và ít nhiều đều có biểu hiện lâm sàng của một bệnh đường ruột.

- Dung dịch gelatin hiện nay không có trên thị trường, chúng tôi dùng lộc giác giao (cao nấu từ gạc nai, trong thành phần có keratin giống như gelatin, đều có bán ở các quầy Đông dược) 20g, hoà với một ít nước sôi vừa đủ (khoảng 20ml), chưng cách thuỷ để hoà tan thay thế dung dịch gelatin. Khi cho dung dịch lộc giác giao vào, nước sắc hạt cau sẽ chuyển thành màu ngà ngà đục như sữa ca cao, sau 5 phút sẽ có cặn lắng ở dưới đáy ly, gạn lọc bỏ cặn đi.( Khi uống thuốc này sẽ có cảm giác tanh, nên chuẩn bị một ít gừng tươi ngậm để tránh buồn nôn.)

- Sulfat magie thay thế bằng mang tiêu 30g,

Trong khi thuốc Tây dùng để xổ sán dải lại hiếm có ở thành thị thì cũng nên khuyến khích người dân sử dụng hai loại thuốc dân gian sẵn có này ở thôn quê.

- Cuối cùng, đây như là một cố gắng để nói lên rằng thuốc cổ truyền là vốn quý của y học nước nhà, cần được bảo vệ, phát huy và nghiên cứu để được ứng dụng rộng rãi hơn.