TẮM THUỐC (PHẦN 4)

TẮM THUỐC (PHẦN 4)

6. Dược liệu thường dùng:

Thông thường dùng những dược liệu có mùi thơm, có tinh dầu như: bạc hà, bạc thau, bưởi bung, cà độc dược, cải trời, lá chanh, cúc hoa, cúc tần, đại toán, đơn tướng quân, địa liền, gừng, húng chanh, hương nhu, hoắc hương, hy thiêm, ích mẫu, ké đầu ngựa, kinh giới, khổ sâm, lá lốt, long não, mần tưới, mỏ quạ, ngải diệp, nghể răm, nghệ vàng, quế chi, sà sàng, sả, sắn thuyền, sơn đậu căn, thạch xương bồ, thiên lý, tía tô, trầu không, trinh nữ, trúc diệp, tỳ bà diệp, vọng cách, vông nem, xạ can, hoa bưởi, thiên niên kiện, bạch đàn hương, kim ngân hoa, trúc diệp, sài đất, lô căn, cây cứt lợn, lậu lô, núc nác...

7. Chuẩn bị:

Phòng chờ: Người bệnh nghỉ ngơi cho cơ thể bệnh tạm ổn định trước khi vào tắm hoặc xông hơi thuốc và sau khi tắm, xông xong. Người bệnh cần được nghỉ ngơi khoảng 5 - 10 phút. Trong phòng chờ nên có một số hình ảnh hướng dẫn về quy trình và cách sử dụng một số hệ thống đèn báo... Có giường nằm cho một số người bệnh liệt.

Phòng thay quần áo trước và sau khi tắm thuốc: Phòng được thiết kế thông với phòng xông thuốc hoặc tắm thuốc nhưng phải có cánh cửa kín. Trước khi vào xông thuốc hoặc tắm thuốc thay bỏ quần áo. Sau khi xông thuốc hoặc tắm thuốc xong lau người bằng khăn ẩm, ấm hoặc tắm bằng nước ấm, tùy theo chỉ định cụ thể cho từng diện bệnh, sau đó lau khô người bằng khăn khô, thay quần áo sạch.

Phòng tắm hơi thuốc: Phòng kín có đường dẫn hơi vào theo hướng từ dưới lên, có ghế ngồi cho người bệnh, có giường nằm cho người bệnh liệt. Phòng có nhiệt kế quay mặt ra ngoài để tiện theo dõi và điều khiển nhiệt độ thích hợp với chỉ định điều trị; có hệ thống đèn báo đủ nhiệt độ (đèn xanh) và quá ngưỡng (đèn đỏ) kèm với chuông báo.

Phòng tắm ngâm thuốc: Bảo đảm kín, có các hệ thống thông tin khi cần thiết; bồn tắm hoặc chậu tắm chuyên biệt. Chậu tắm thường đóng bằng gỗ thông dầu, bảo đảm khít nước không ra được và có các đai để giữ; chậu tắm thường có đường kính từ miệng 0,7 - 1m, giữa thân phình to 0,8 - 1,2m, chiều cao 0, 8 - 1,2m; nên có nhiều kích cỡ khác nhau để phù hợp với từng người bệnh sao cho khi ngồi có ghế nhỏ ở tư thế thoải mái, nước thuốc vừa đến cằm.

Nồi sắc nước thuốc để ngâm tắm kín có áp suất cao đựng dược liệu và nước: tùy theo yêu cầu của từng loại quy mô phòng tắm mà có loại nồi dung tích to, nhỏ cho phù hợp.

8. Pha chế dung dịch thuốc tắm:

Đầu tiên lấy thuốc chọn dùng ngâm 30 phút trong nước sạch, yêu cầu mặt nước phải cao hơn mặt thuốc khoảng 3 - 4 cm. Rồi lấy thuốc cho vào trong nồi sành hoặc nồi gang không gỉ sét dùng nước sạch nấu lấy nước. Thuốc làm ra mồ hôi, thuốc thanh nhiệt, thuốc loại hương thơm phảng phất nên dùng lửa lớn nấu sôi nhanh, sau khi sôi 2 - 3 phút là được. Thuốc bổ có mùi vị nặng thì dùng lửa nhỏ nấu lâu, để cho chất thuốc ra hết, có thể nấu 30 - 60 phút. Loại vỏ cứng, loại quặng vì rắn chắc khó nấu ra, nên giã nát vụn trước, nấu sôi 10 - 20 phút thì cho các thuốc khác vào. Thuốc có mùi thơm nhẹ nên cho vào khi đã nấu xong các loại thuốc thông thường, để ngăn không cho thành phần có hiệu quả bị thất thoát quá nhiều, như: bạc hà, sa nhân, đậu khấu…

Thông thường tắm thuốc dùng lượng dung dịch khá lớn, có thể nấu đi nấu lại vài lần rồi gộp các nước cốt thuốc lại, khi ứng dụng cụ thể thì nên căn cứ vào tình hình thực tế để cho vào lượng nước nóng thích hợp, thông thường dung dịch thuốc không làm bỏng tay (khoảng 40 - 500C) là vừa. Trong quá trình tắm xông có thể không ngừng thêm nước nóng hoặc trực tiếp thêm dung dịch thuốc nóng vào để giữ nhiệt độ.

9. Thầy thuốc:

Khám chẩn đoán ra y lệnh, chỉ định phương pháp, thời gian xông thuốc hoặc tắm thuốc và hướng dẫn cho người bệnh những điều cần chú ý trong thời gian xông thuốc hoặc tắm thuốc.

10. Người bệnh:

Người bệnh nắm được những yêu câu cần thiết trong 1 liệu trình xông thuốc hoặc tắm thuốc và những bất thường xảy ra để thông báo kịp thời cho người trực tiếp theo dõi.

11. Trình tự:

Kỹ thuật viên chuẩn bị theo chỉ định của thầy thuốc bao gồm: dược liệu, nồi to hay nhỏ phù hợp với chỉ định tại chỗ hay toàn thân... Sau đó cho thuốc đã rửa sạch vào nồi kỹ thuật nấu sôi từ 15 - 30 phút khi nào thấy mùi thơm nhiều là vừa đạt yêu cầu về hơi thuốc. Tùy theo hình thức và phòng tắm mà có cách phù hợp với yêu cầu của thầy thuốc.

Kiểm tra dụng cụ như vải và những dụng cụ để bao, trùm kín để dẫn hơi thuốc vào toàn thân hay từng khu vực theo chỉ định và những dụng cụ cần thiết phù hợp để chuẩn bị cho người bệnh tắm.

12. Các thao tác kỹ thuật chung:

Kỹ thuật viên chuẩn bị đầy đủ theo chỉ định của thầy thuốc bao gồm dược liệu, chậu đựng nước tắm hoặc bồn tắm…

Nấu thuốc trong khoảng 15 phút cho đến khi mùi thơm ra nhiều.

Cho nước thuốc ra chậu hoặc bồn tắm…, gạn bỏ bã. Nhiệt độ của nước khoảng từ 25 - 350C bảo đảm đủ ấm tùy theo mùa.

Ngâm 15 - 45 phút tùy theo từng bệnh và chỉ định của thầy thuốc. Đến khi người bệnh cảm giác thấy sảng khoái trong người hoặc da thấy cắn nhức, máy giật thì cần dừng ngâm tắm thuốc.

Ra khỏi bồn và chuyển sang các công đoạn khác. Thời gian tắm ngâm thuốc bắc tối đa không quá 60 phút.

Sau khi đã ngâm tắm thuốc xong, người bệnh dùng khăn khô lau sạch đầu, thân, mình, sau đó thay quần áo sạch. Ăn một tô cháo hành hoặc uống nước ấm, nước thuốc.