DÀNH DÀNH

DÀNH DÀNH

Tên khoa học Gardenia jasminoides Ellis (Gardenia florida L.). Thuộc họ Cà phê - Rubiaceae.

1. Công dụng:

Cây này không chỉ cho ta một loại phẩm nhuộm thiên nhiên đẹp mắt, nhuộm vàng bánh trái và thức ăn như bánh xu xê, không độc hại. Mà còn có tác dụng chống ô nhiễm không khí do hấp thụ khói bụi và khử khí độc. Nên trồng dành dành trong vườn hay trong chậu cảnh là biện pháp đơn giản mà hữu hiệu để làm sạch không khí và chống ô nhiễm môi trường.

Toàn bộ cây dành dành đều là những vị thuốc, nhưng trái được dùng nhiều nhất. Trái dành dành có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tả hoả, lợi tiểu, hạ huyết áp, cầm máu. Thường dùng chữa chứng sốt, người bồn chồn, miệng khát, kiết lỵ ra máu…

Lá dành dành vị đắng chát, tính hàn. Có tác dụng tiêu thũng, tán ác sang. Chữa nhọt độc, đầu đinh và vết thương.

Hoa dành dành vị đắng, tính hàn. Có tác dụng thanh phế lương huyết. Chữa phế nhiệt, ho có đờm đặc.

Rễ dành dành vị đắng, tính hàn. Có tác dụng thanh nhiệt lương huyết, giải độc. Chữa sốt cảm mạo, viêm gan vàng da, thổ huyết, chảy máu cam, viêm thận phù thũng.

2. Ứng dụng:

Chứng hoả bốc gây nhức đầu, hoa mắt, tai ù, chảy máu cam: trái dành dành sao vàng 16g, hạt muồng sao cháy đen 16g; sắc uống 1 ngày.

Chảy máu cam: trái dành dành đốt thành than, thổi vào lỗ mũi. Rễ dành dành, rễ cỏ tranh, lá sen mỗi thứ 12g; sắc uống 1 ngày.

Bong gân, đau nhức: trái dành dành đem giã nát, tán thành bột trộn với nước thành một thứ bột dẻo, thêm chút rượu, đắp lên chỗ bị thương rồi băng lại, 3 - 5 ngày thay thuốc 1 lần; nếu sưng tấy thì 1 ngày thay thuốc 1 lần. Không được dùng cho trường hợp gãy xương.

Tiểu tiện khó khăn, sỏi tiết niệu: rễ dành dành, cây mã đề, kim tiền thảo mỗi thứ 12g; sắc với nước, uống ngày 1 thang, uống liên tục 10 ngày. Tiểu tiện không thông: dành dành 14 trái, tỏi 1 củ, muối 1 chút; giã nát, dán vào rốn và vùng bàng quang, đề phòng bỏng da.

Mụn nhọt: trái dành dành 12g, bồ công anh 15g, kim ngân hoa 8g; sắc với nước, uống mỗi ngày 1 thang, uống liên tục trong 7 ngày.

Phế nhiệt, ho có đờm đặc: hoa dành dành 3 cái, thêm mật ong, hấp chín, ăn

Ăn vào mửa ra ngay: dành dành 20 trái sao qua, bỏ vỏ, sắc uống.

3. Lưu ý:

Người tỳ hư, tiêu chảy mà không có thấp nhiệt, uất hoả cấm dùng.