ĐÁI DẦM

ĐÁI DẦM

Đái dầm (đái mế) là triệu chứng khi nằm ngủ đái ra gường mà không biết. Nguyên nhân chủ yếu do chức năng hoạt động của hệ thần kinh chưa hoàn chỉnh, các cơ quan của cơ thể như phổi, thận không điều tiết được đường nước mà sinh ra đái dầm. Đái dầm hay gặp ở trẻ em từ 7 - 15 tuổi, một vài trường hợp có thể kéo dài đến tuổi thanh niên, cha mẹ không nên quá lo lắng, mà cần giúp trẻ đái tự chủ (xem phần lưu ý). Trẻ em 5 tuổi trở lên mà bị đái dầm thì mới cần phải điều trị, nếu trẻ đã lớn và gia đình đã làm hết cách mà trẻ vẫn đái dầm thì nên cho trẻ đến bệnh viện để được khám, thăm dò các xét nghiệm… qua đó thầy thuốc có chỉ định điều trị thích hợp.

Theo Đông y, đái dầm thuộc chứng di niệu, do khí hoá của thận và tam tiêu (chủ yếu là hạ tiêu) bị suy yếu, hoạt động của bàng quang bị rối loạn gây ra. Nguyên nhân có nhiệt, có hàn, song hàn nhiều hơn nhiệt. Phép chữa thường là điều bổ chức năng của tạng thận và tam tiêu, làm vững chắc khí lực vùng hạ tiêu, điều hòa sự co bóp của bàng quang.

1. Nguyên nhân:

- Nguyên nhân chủ yếu do chức năng hoạt động của hệ thần kinh chưa hoàn chỉnh, các cơ quan của cơ thể như phổi, thận không điều tiết được đường nước mà sinh ra đái dầm.

- Do bàng quang nhỏ: Khi bàng quang nhỏ, có thể không phát triển đủ để giữ nước tiểu được sản xuất vào ban đêm.

- Bàng quang chậm trưởng thành: Nếu các dây thần kinh kiểm soát bàng quang chậm trưởng thành, sẽ khiến cho bàng quang có thể không đầy đủ kích động xuôi từ giấc ngủ, đặc biệt là nếu là ngủ sâu.

- Mất cân bằng hormone: Trong suốt thời thơ ấu, một số trẻ em không sản xuất đủ hormone chống lợi tiểu (ADH) để làm chậm sản xuất nước tiểu vào ban đêm.

- Căng thẳng: Nếu như gặp phải những vấn đề căng thẳng trong cuộc sống cũng có thể gây ra tình trạng đái dầm.

- Nhiễm trùng đường tiểu: Khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu có thể gây khó khăn trong việc kiểm soát đi tiểu.

- Ngưng thở khi ngủ: Đôi khi đái dầm là một dấu hiệu của ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ, một điều kiện trong đó thở của trẻ bị gián đoạn trong giấc ngủ, thường là do viêm amidal hoặc vòm họng.

- Táo bón mạn tính: Việc thiếu đi tiêu thường xuyên có thể dẫn đến giảm năng lực bàng quang, có thể gây đái dầm vào ban đêm.

- Giải phẫu lỗi: Điều này hiếm khi gặp nhưng cũng rất có thể xảy ra, có liên quan đến một khiếm khuyết trong hệ thống thần kinh hoặc hệ thống tiết niệu của trẻ.

2. Phân loại:

Đái dầm chia ra tiên phát và thứ phát. Đái dầm tiên phát thường mang tính di truyền. Nếu cha và mẹ từng bị đái dầm khi nhỏ thì nguy cơ đái dầm của con cái là 44%. Tỷ lệ này giảm còn 14% nếu không ai trong cha mẹ từng đái dầm.

3. Một số cách chữa đơn giản:

- Dế mèn đen nhúng vào nước sôi, lấy ra phơi hoặc sấy khô, tán bột, quấy với nước ấm cho uống. Mỗi ngày một con, thường uống tới 11 con.

- Củ khoai mài sao thơm 80g, ô dược 60g, ích trí nhân 60g; ba vị sấy giòn, tán bột mịn, luyện với hồ vo thành viên bằng hạt bắp, sấy khô, bảo quản nơi khô ráo. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 8 - 12g, lúc đói bụng; trẻ em tuỳ tuổi giảm liều 1/3 hoặc 1/2.

- Bong bóng heo 1 cái, mổ ra, rửa sạch, cho các vị thuốc ích trí nhân 12g và ngũ vị tử 12g vào bọc lại; nấu chung với gạo nếp cho chín nhừ, vớt bỏ xác thuốc, ăn cả cái lẫn nước một lần vào buổi chiều; ăn liên tục 5 - 7 ngày.

- Bong bóng dê 1 cái, đổ nước vào cho đầy, buộc chặt cuống lại, nướng trên lửa than cho vàng, ăn bong bóng và uống nước trong bong bóng; mỗi sáng 1 cái, ăn 3 lần.

- Bong bóng cá (cá đường càng tốt) 10g, đậu đen 100g, gạo nếp 50g; rửa sạch bong bóng cá, xắt nhỏ, ướp gia vị vừa ăn, đem xào cho chín tới; ninh gạo nếp, đậu đen thành cháo, khi cháo chín thì cho bong bóng cá vào khuấy đều; chia 2 lần ăn trong ngày, ăn nóng lúc bụng đói; ăn liên tục 5 - 7 ngày.

- Gan gà 2 bộ, nhục quế tán bột 2 muỗng cà phê; rửa sạch gan gà, khía trên mặt gan những đường cắt vuông, ướp với bột quế cho đều, đem chưng cách thủy, cho người bệnh ăn nóng trước khi đi ngủ; ăn liên tục 3 - 5 ngày.

- Tổ bọ ngựa trên cây dâu tằm 12g, hạt tơ hồng 10g, ích trí nhân 10g, hạt sen 12g, phá cố chỉ 12g; sắc uống ngày 1 thang.

4. Đắp thuốc lên rốn (xem thêm bài Đắp thuốc lên rốn đã đăng lên trang ngày 10.9.2020):

Chữa đái dầm bằng cách đắp thuốc lên rốn cũng có hiệu quả tốt, dễ áp dụng trong điều kiện gia đình, không gây đau đớn và trẻ em dễ dàng tiếp thu. Sau khi đắp thuốc nếu quá nóng rát, trên da phồng mụn nước thì nên tạm dừng. Đái dầm có thể chữa bằng một trong các cách đắp thuốc lên rốn sau:

- Đinh hương, nhục quế, ngũ bội tử, ngũ vị tử, bổ cốt chỉ mỗi thứ 30g; tất cả đem nghiền mịn, trộn đều, cất vào lọ nút kín để dùng dần. Mỗi lần dùng 4 - 8g, trộn với rượu trắng, đắp lên rốn, lấy gạc hoặc vải mùng phủ lên, sau đó dùng băng dính cố định lại; mỗi tối trước khi đi ngủ thay thuốc một lần.

- Ma hoàng 2 phần, nhục quế và ích trí nhân mỗi thứ 1 phần; tất cả nghiền mịn trộn đều mỗi lần dùng 3g bột thuốc, trộn với chút giấm ăn để nặn thành bánh đắp lên rốn, dùng băng dính cố định lại. Sau 36 giờ bỏ ra, 6 giờ sau lại đắp thuốc giống như lần trước; sau 3 lần như vậy, về sau mỗi tuần chỉ cần đắp thuốc một lần.

- Long cốt đem nướng kỹ 1 phần, ngũ bội tử 1 phần; hai thứ nghiền mịn, trộn đều; mỗi tối lấy một nhúm bột thuốc, trộn với nước thành một thứ hồ nhão đem đắp lên rốn, dùng gạc hay băng dính cố định lại. Hai ngày thay thuốc 1 lần, sau 1 tuần nghỉ 3 ngày rồi lại làm như trước.

- Ngũ bội tử, hà thủ ô mỗi thứ 3g; đem nghiền mịn trộn với giấm ăn thành một thứ cao thuốc, đem đắp lên rốn và cố định lại, mỗi tối thay thuốc 1 lần.

- Phụ tử chế, gừng khô, xích thạch chi mỗi thứ 1 phần; nghiền mịn trộn đều, mỗi lần lấy một chút trộn với rượu đắp lên rốn.

- Gừng tươi 30g, phá cố chỉ 12g, phụ tử chế 4g; phụ tử chế và phá cố chỉ tán bột trộn đều, rồi cho gừng tươi vào giã nát thành dạng cao; đắp lên rốn, cố định bằng vải, cách ngày thay 1 lần.

5. Bài tập bàng quang:

- Bàng quang chậm phát triển là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng đái dầm. Để khắc phục tình trạng này, thử cho bé tập một vài bài tập tăng cường cơ bắp đường tiết niệu để ngăn ngừa co thắt bàng quang.

- Khi bé muốn đi tiểu, nên khuyến khích bé không nên đi tiểu ngay mà hãy giữ từ 10 - 20 phút. Việc này sẽ giúp mở rộng và cải thiện khả năng kiểm soát bàng quang.

- Ngoài ra, cũng có thể áp dụng bài tập sau để tăng cường cơ xương chậu cho bé: kẹp chặt một quả bóng nhỏ (kích thước khoảng một nắm tay) giữa hai đùi (phần trên đầu gối).

- Ban ngày uống nhiều nước để bàng quang vận động và mở rộng.

- Tập những bài tập này ít nhất hai lần một ngày để tăng cường cơ xương chậu, cải thiện khả năng kiểm soát bàng quang.

6. Lưu ý:

- Khoảng 85% các bé hơn 5 tuổi hết đái dầm. Chỉ có 2% trẻ vẫn còn đái dầm khi đến 15 tuổi.

- Đái dầm thường xuất hiện nhiều ở bé trai hơn là bé gái.

- Để khắc phục bệnh đái dầm ở trẻ em, nên đưa bé đến bác sĩ khám để tìm hiểu tại sao bé lại đái dầm. Trong thực tế việc xác định chính xác nguyên nhân của tình trạng này không phải là một vấn đề dễ dàng. Việc bé đái dầm khiến cả mẹ lẫn bé khó chịu. Tệ hơn, bé sẽ cảm thấy xấu hổ khi nói về việc này. Áp dụng một số thay đổi đơn giản trong thói quen sinh hoạt không chỉ của bé.

- Tập thói quen tốt cho trẻ trước khi đi ngủ phải tiểu tiện. Cần đánh thức trẻ dậy đi tiểu vào những giờ cao điểm mà trẻ thường đái dầm.

- Ban ngày không ăn mặn, đùa nghịch ít, không nên ăn nhiều canh vào bữa cơm chiều, trước khi đi ngủ 2 giờ nên hạn chế uống nước. Cho bé uống đủ nước vào ban ngày.

- Đừng cho bé ăn uống những thực phẩm có chứa caffeine như cà phê, ca cao hoặc socola vào ban đêm. Ngoài ra, cũng đừng cho bé uống nước ngọt hoặc những thức uống có hương vị nhân tạo như soda.

- Đái dầm không phải là do bé cố ý cũng như không phải do bé thiếu ý thức, tức là không phải là lỗi của bé, đừng vội la mắng bé vì điều này chỉ khiến bé căng thẳng và làm cho tình hình trở nên tồi tệ hơn.

- Nên động viên, giúp đỡ trẻ, không nên để trẻ mặc cảm, xấu hổ, nhất là trẻ đã lớn, tránh căng thẳng thần kinh cho trẻ. Khen ngợi nếu bé có tiến bộ nhưng đừng phạt bé nếu tình trạng đái dầm vẫn không được cải thiện. Suy nghĩ tích cực và trấn an bé là một phương pháp hữu ích cho những bé lớn để đối phó với tình trạng này. Hãy trò chuyện với bé về tình trạng đái dầm của bé; cả người lớn và bé hãy cùng nhau suy nghĩ để tìm ra giải pháp tối ưu khắc phục tình trạng này. Thậm chí khi bé đã ngưng đái dầm một thời gian dài, bé cũng có thể mắc chứng đái dầm lại.

- Theo lý luận của Đông y, nguyên nhân chủ yếu là do sự khí hoá của thận bị suy yếu, nên tuyệt đối không được làm cho trẻ kinh sợ như đánh đập, nạt nộ, la mắng… bởi sự kinh sợ sẽ làm tạng thận suy yếu thêm, chỉ làm cho tình trạng đái dầm càng nặng hơn mà thôi.