CON TRÙN

CON TRÙN

Con trùn (giun đất) để nguyên hoặc mổ bỏ đất ở ruột rồi phơi hay sấy khô (để tiện lợi đến tiệm thuốc bắc mua), dùng làm thuốc với tên địa long (rồng đất); tên khoa học Pheretima asiatica Mechaelsen. Nhân dân Hàn Quốc có thói quen ăn cháo giun trước khi đi ngủ để tẩm bổ và trị bá bệnh. Ngày dùng 6 - 12g thuốc sắc hoặc 2 - 4g thuốc bột.

Theo Đông y, địa long vị mặn, tính hàn; vào can tỳ phế vị thận. Có tác dụng thanh nhiệt, bình can, trấn kinh giật, thông mạch khu phong, trừ thấp lợi thủy. Dùng cho các trường hợp sốt cao kinh giật, động kinh, bồn chồn kích động, ho suyễn khó thở, bại liệt phong thấp, viêm đường tiết niệu, sốt rét cơn. Liều dùng: 5 - 10g, nấu hầm, sao rang, sắc pha hãm.

Trong các tác dụng của địa long thì tác dụng với bệnh tăng huyết áp được chú ý và quan tâm nhất, dung dịch cồn của địa long có tác dụng hạ áp từ từ và ổn định huyết áp lâu dài, giúp dự phòng tai biến mạch máu não. Người tăng huyết áp có thể dùng địa long nấu nước uống hay nghiền thành bột chiêu với nước.

- Trong sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” xuất bản năm 2004, GS Đỗ Tất Lợi có ghi lại đơn thuốc “Thần dược cứu mệnh, cứu người sau 4 khắc” đã được giới thiệu trên một tờ báo, với đề nghị theo dõi khi sử dụng. Đơn thuốc này dùng chữa những trường hợp: cửu khiếu xuất huyết; ngũ tạng lục phủ xuất huyết; não bộ xuất huyết; hôn mê bất tỉnh kéo dài nhiều ngày; phù thận; phù toàn thân; phù tim; đột ngột phát điên không rõ nguyên nhân (có hoặc không có sốt); bí đại, trung, tiểu tiện; bụng báng trướng nước; bạch đới khí hư nặng, ngày đêm đáy quần hôi hám, người gầy xanh xao… Đơn thuốc gồm có: địa long 50g khô, tương đương 50 con giun đất tươi (dùng cho người lớn hơn 15 tuổi); trẻ 5 - 14 tuổi dùng 30g khô hay 30 con tươi; trẻ 1 - 2 tháng đến 5 tuổi dùng 20g khô hay 20 con tươi; giun còn tươi thì rọc ra rửa sạch, sao thơm giòn, giã nhỏ; đậu đen 100g, đậu xanh 100g, rau bồ ngót 200 - 300g; đậu và rau sao thơm; tất cả cho vào nồi, siêu đất hay nồi gang đều được; cho vào 4 chén nước (khoảng 1,2 lít), sắc còn 1/3 hoặc 1/2 chén (100 - 150ml), người bất tỉnh phải cạy răng đổ; thuốc này thường dùng 1 thang là hết, nhưng tác giả bài báo thường dùng 3 thang trong 3 ngày (tối nước nhất, sáng nước nhì). Hai thang sau để trừ căn và trừ các di chứng như liệt mặt… Thuốc có thể pha đường cho dễ uống.

- Trị hen suyễn dùng địa long 12g sắc uống hoặc dùng bột địa long khô mỗi lần 3-4g, ngày uống 2 lần.

- Nếu bị sỏi đường tiết niệu dùng địa long đỏ, củ tỏi, lá khoai lang đỏ lượng vừa đủ giã nát đắp lên rốn kết hợp uống thuốc lợi tiểu.

- Chữa thương hàn nóng quá, phát cuồng 6 - 7 ngày chưa hết: cây chuối con 1 khúc (vài gang), chẻ ra bỏ ruột, nhét vào 15 con trùn rồi bó lại, nướng chín, vắt lấy nước cho uống; hoặc dùng giun đất lớn vài chục con, đồng tiện (nước tiểu trẻ con khỏe mạnh) một bát, nấu sôi mà uống

- Đất giun đùn phơi khô, khi dùng sao cháy đến khi nào hết khói thì rót vào một chén nước lã, đợi cho lắng trong, gạn lấy nước sạch cho uống để chữa mọi chứng lở, sưng, lỵ, làm ngừng chảy máu, hết nôn mữa. Tuệ Tĩnh cũng dùng phân giun hòa với nước uống trị sốt nóng phát ban.

- Trong Đông y bài thuốc "Bổ dương hoàn ngũ thang" khá nổi tiếng có dùng địa long, sẽ có bài riêng.

- Kiêng kỵ: Người tỳ vị hư nhược không có thực nhiệt không dùng.