CHANH - THUỐC SẴN CÓ BỐN MÙA

CHANH - THUỐC SẴN CÓ BỐN MÙA

Tên khoa học Citrus limonia Osbeck. Thuộc họ Cam - Rutaceae.

Chanh là loại cây được trồng lâu đời và phổ biến khắp mọi vùng ở nước ta, cho trái quanh năm. Chanh là loại gia vị và làm nước giải khát hết sức quen thuộc.

1. Công dụng:

- Vắt nước trái chanh vào nước luộc rau, các thức ăn như phở, bún, mỳ… rất hấp dẫn và bổ. Mắm tôm cho nước trái chanh sủi bọt mới là mắm tôm loại ngon nhiều đạm. Luộc ốc dùng lá chanh để thơm và bớt lạnh. Ăn chanh trái khi lên cơn thèm rượu, thuốc lá có thể giúp cai rượu, thuốc lá.

- Dịch trái chanh có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, chống viêm, cầm máu, chữa cảm sốt, tiêu diệt vi khuẩn đường ruột, làm đẹp da. Còn có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch và mạch máu, tăng cường chuyển hoá canxi vào xương và răng, tăng cường tiêu hoá thức ăn, chống tình trạng stress của cơ thể. Chữa bệnh tê thấp, thường xuyên ăn chanh hoặc uống n¬ước chanh có thể phòng ngừa được bệnh hoạt huyết. Pha với nước đường là thức uống giải khát rất thông dụng.

- Rễ chanh thu hái quanh năm, rễ nhỏ dùng cả, rễ to chỉ lấy vỏ. Có vị đắng, tính ôn. Có tác dụng chỉ khái, bình suyễn, hành khí, giảm đau.

- Lá chanh chứa tinh dầu, có vị ngọt, tính ôn. Có tác dụng thanh nhiệt, hóa đờm, chỉ khái, sát khuẩn. Ăn với thịt gà luộc làm thơm ngon và dễ tiêu do có nhiều tinh dầu.

- Vỏ trái chanh còn là nguyên liệu để sản xuất tinh dầu cho vào nước tắm chữa chứng hay hoảng hốt, sợ hãi, trầm uất.

- Hạt chanh chứa dầu béo và chất đắng. Chữa ho, mất tiếng, ngộ độc.

- Chanh làm mỹ phẩm có tác dụng làm chất se da, khít lỗ chân lông, da căng mịn, đặc biệt đối với da nhờn nên dùng loãng và kèm xoa bóp. Nếu cần thư giãn sau một ngày làm việc mệt mỏi, đơn giản hãy dùng nước chanh, một chút muối thả vào nước ấm và tắm; sẽ cảm thấy hồi phục sức khoẻ ngay sau khi ra khỏi bồn tắm.

2. Ứng dụng:

2.1. Phòng và chữa bệnh:

- Viêm họng, ho nhiều, nôn ọe: lát trái chanh ngậm với ít muối, nuốt nước dần dần.

- Thanh nhiệt và trừ đàm: xắt lát mỏng trái chanh cả vỏ, cho vào nước trà uống.

- Mùa đông thời tiết hanh khô, sẽ làm cho đôi môi dễ bị khô nẻ, trộn lẫn nước cốt trái chanh vào mật ong thoa lên môi.

- Ho nhiều đờm: chanh 2 trái xắt nhỏ, thêm đường phèn vừa phải, hấp cách thủy ăn.

- Ho: rễ chanh 6 - 12g/ngày dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với vỏ rễ cây dâu hoặc tầm gởi cây dâu 10g, lá trắc bá 10g.

- Hen phế quản: lá chanh một nắm, lá tơ hồng một nắm; tất cả sao vàng hạ thổ, đổ 3 chén nước sắc còn 1 chén, ngày uống 2 - 3 lần, mỗi lần 1 chén, uống 7 - 10 ngày liền.

- Tăng huyết áp: chanh 2 trái, năn 10 củ, rau câu 30g, sơn tra 12g; sắc uống.

- Trẻ nhỏ trướng bụng, đái không thông: lá chanh giã nhỏ, hấp nóng, đắp lên rốn qua một miếng gạc mỏng, đề phòng bỏng vùng rốn.

- Táo bón: hạt chanh vừa tách khỏi múi 10 - 20g ngâm ngay vào một chén nước nóng trong vài giờ, chất nhầy bao quanh hạt sẽ nở và lan ra một dung dịch đặc sánh, thêm đường mà uống.

- Loét niêm mạc miệng, lưỡi: chanh, bột sắn dây mỗi thứ 12g, đường 20g, nước nấu sôi 150ml; uống nóng 1 - 2 lần/ngày.

- Dị ứng phấn trang điểm: hạt chanh tươi nghiền mịn hòa với nước sôi để nguội, xoa lên mặt.

2.2. Làm đẹp:

- Gội đầu bằng lá chanh làm cho tóc thơm, mượt và sạch gầu. Rửa mặt bằng nước pha loãng chanh sẽ trắng da, cho chanh vào bồn ngâm tắm sạch, thơm da, khử độc mùa hè tốt cho trẻ, trừ rôm sảy.

- Dịch chanh 5 - 7 giọt đánh nhuyễn với lòng trắng 1 trứng gà, bôi lên da mặt sẽ làm mất nếp nhăn trên da.

- Dịch chanh trộn với nước ép trái dâu tây, dùng chải tóc và bôi lên da đầu, sau gội sạch để tẩy chất nhờn trên tóc.

- Nếu chị em bị dị ứng phấn trang điểm, có thể dùng hạt chanh tươi nghiền mịn hòa với nước sôi để nguội xoa lên mặt cho đến khi khỏi.

- Muốn tóc ít rụng và bóng mượt: trộn 1 muỗng nước cốt trái chanh với muỗng dầu dừa, thoa lên tóc mỗi tuần 1 lần.

- Làm trắng móng tay: để móng tay vào nước ấm, rồi ngâm vào nước cốt pha chanh với nước trong vòng 5 - 10 phút; sau đó chải móng tay trong nước pha giấm trắng.

3. Lưu ý:

- Chanh có vị chua cực toan, cho nên mỗi lần không dùng nhiều, kể cả uống trong hay dùng ngoài. Không ăn chanh để giảm béo. Cả Đông và Tây y đều chống chỉ định dùng chanh cho người viêm loét đường tiêu hóa, đa toan.

- Dịch trái chanh có tính hàn, nên tránh dùng trong trường hợp hàn chứng như cảm hàn.